آهنگ ساز و نوازنده ی پیانو: شاهرخ خواجه نوری

تالار رودکی - 27 و 28 فروردین 1388

بخش نخست:

گاهه  - صدای گمشده ی آناهیتا شماره ی4

 

 

بخش دوم:

امپراویزاسیون شماره ی 5

 

آناهیتا یا آناهید، معبد مقدس و الهه ی آب، نماد برکت بوده است. در اطراف این معابد آب قرار داشته و به شکلی خاص وارد این معابد می شده است که مردمان در زمان باستان از این آب استفاده ی مقدس می کرده اند. یکی از خرابه های آناهیتا اکنون در شهر کنگاور وجود دارد که نشانه ای از ستون ها و قسمت های محل مورد استفاده از این مراسم به چشم می خورد.

گاهه یا گاثه در فارسی میانه یا پهلوی، به معنای سرود بوده است و در فارسی دری به گاه تبدیل شده است.
دو قطعه ی اول و دوم صدای گمشده آناهیتا برای اولین بار در نخستین بینال آهنگ سازی برای پیانو در دانشگاه تهران تالار آوینی توسط آهنگ ساز اجرا گردید. قطعه ی سوم مدتی بعد به آن اضافه شد و اکنون قطعه چهارم به نام گاهه در این کنسرت به اجرا در آمده است. (این اثر در اواخر 2008 و اوایل 2009 ساخته شده است) تغییراتی در کوک پیانو و وسایل جانبی از جمله  ایبو در این اثر به کار رفته است.
تغییر کوک پیانو: نت های می بمل و فا دیز در بالای دو میانی اندکی تغییر کوک یا به عبارتی ناکوکی ای دارد  که با هارمونی شکل گرفته در قطعه نزدیکی پیدا کرده است. قرار دادن سه پیچ در نت های  ر، ربمل و دو در اکتاو پایین، دو گیره پلاستیکی در زیر سیم نت دو میانی و همینطور در بین نت سل و لا بمل زیر دو میانی قرار دارد و یک گیره فلزی دیگر در آخرین نت سی پایین ترین یا بم ترین قسمت پیانو.

کاربرد E Bow  : این وسیله در واقع Electronic Bow نام دارد که برای گیتاریست های پاپ – راک با گیتار الکتریک می باشد که روی سیم و قسمتی که در زیر pick up  وجود دارد قرار گرفته و باعث تغییرات صدای ساز می شود و در روی پیانو کاربردی ندارد. اما در قسمت دیگر این وسیله امکان تولید نت های هارمونیک روی پیانو وجود دارد. با به کار بردن این وسیله روی سیم و به صدا در آوردن آن، پس از مدت کوتاهی نت های هارمونیک همدیگر را تشدید کرده و صدای بلند و یکسانی تولید می کند. البته استفاده ی این وسیله روی هر ساز پیانو و با آکوستیک آن ساز نیز در ارتباط است و جای مناسب آن تغییر می کند.

 

 

 

 

گاهه، صدای گمشده ی آناهیتا شماره ی 4

این قطعه یک تعبیر یا تفسیری است از گذشته های دور با یک برداشت یا تاثیر باستانی و اسطوره ای در موسیقی زمان حال.

طبق نظریه ی کارل یونگ ضمیر ناخود آگاه ما از ملیون ها سال گذشته تا آینده می تواند در نوسان و ارتباط باشد. هر چند که این نه ثابت شده است و نه رد. هنرمند خلاق و کنجکاو به طور نا مشخصی به آن دست می یابد و یا دست مایه ی الهام او می شود و این صداها و یا آواها را به طور احساسی و علمی درک می کند.

معبدهای آناهیتا یا الهه ی آب، مکان های مقدس و خاصی بوده اند که بدون شک مراسم و آئین هایی در آن ها اجرا می شده. در این قطعه، فضای کلی و صدا یا حتی آواها و شاید سازهای بسیار بدوی که در جریان بوده، به طور نسبی به صورت یک پروسه ی شبه موسیقایی ظاهر شده است. آنچه مسلم است این صداها یا آوازها مانند گام مرتب شده ی سیستم باخ نبوده اند و از فواصل گوناگونی بسته به حالت و زمان و مکان پیروی می کرده اند. حتی موسیقی معاصر، با تکنولوژی حال ثابت می کند که نت های هارمونیک از فواصل مختلفی کوچک تر یا بزرگ تر از نیم پرده های معمول طبعیت می کنند.

همان طور که در دیسک آماده سازی پیانو ملاحظه می کنید، بعضی کوک ها بنا به ساختار هارمونیک قطعه تغییر می کند و یا ابزاری جانبی برای نزدیک شدن به صداهای مورد بحث به کار می روند. در این قطعه، وسیله ای به نام    برای تشدید و ثابت نگاه داشتن نت های هارمونیک نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

 

 

شاهرخ خواجه نوری